نقدی بر سه فیلم به قلم راستین خواجوی نوری.

به نام حق

نقد فیلم: دایره مینا  ساخته داریوش مهرجویی

به قلم: راستین خواجوی نوری

فیلم دایره مینا ساخته داریوش مهرجویی ساخته 1353 و اکران شده در 1356 یکی از آثار وی با همراهی غلامحسین ساعدی است.

موضوع فیلم در ارتباط با فساد در دستگاه اداری زمان وقت است. در این فیلم که اثری برگرفته از آشغال های دوست داشتنی غلامحسین ساعدی و پرداخته شده توسط خود او به همراه کارگردان است،روایت پسری جوان و پدرش را میبینم که به عّلت بیماری پدر به شهری می آیند و همین بیماری سبب آغاز کلّی فیلم می شود.

در فیلم فضاسازی از همان ابتدای فیلم آغاز می شود فضا به گونه ای است که مخاطب را درگیر فضای فیلم می‌کند و فضاسازی قوی فیلم همراه با فیلمبرداری بسیار خوب تصاویر کِشنده برای بیننده پدید می آورد .

فضاسازی بسیار خوب فیلم به همراه زاویه دید درست مرهون  نوع دید و جزئی بینی قوی غلامحسین ساعدی است.

عملکرد بسیار خوب غلامحسین ساعدی در شخصیت نویسی و انسجام خط روایی داستان کار را تا حدی زیادی برای مهرجویی ساده می کند اما عملکرد بسیار خوب مهرجویی در بازگیری و ایجاد جزئیات بار سینمایی فیلم را دو چندان میکند.

از نکات فنی مورد توجه فیلم هم می‌توان به نمای خوب و انتخاب فضا های درست برای فیلم برداری اشاره کرد، نور پردازی و استفاده از سایه ها برای فهم و درک بهتر  عمق شخصیت از هوشمندی های تیم کارگردانی فیلم دایره مینا است. یکی از مهم‌ترین عناصر فیلم جزئیات کلیدی داستان است که به سرعت بخشی در خط روایی و بازیگری فیلم و ایجاد تلنگرهای ناخودآگاه برای مخاطب از که می‌توانند نکات بسیار مثبتی برای یادگیری فیلم سازی توسط افراد آماتور علاقه مند به سینماست.

در اشاره به نکات جانبی فیلم صداگذاری و دوبله فیلم یکی صورت‌های مثبت که با توجه به زمان ساخت فیلم و امکانات موجود در آن زمان از صدا گذاری خوبی برخوردار از و مدیریت صحنه نسبت سازی درست با وجود کارگردانی و گردهم آوری عناصر سینمایی و درهم ‌تنیدگی فیلم سینمایی خوش بافتی را پدید آورده است.

نقد فیلم یک اتفاق ساده

به قلم راستین خواجوی

فیلم یک اتفاق ساده ساخته زنده یاد مهرداد شهید ثالث، یکی از داستان به جا مانده ازاو به زبان فارسی است.

این اثر که توجه کمتری نسبت به فیلم طبیعت بی جان شهید ثالث  جلب کرد روایت گر داستان پسری کم سن است که در خانه محقر با پدر و مادر مریضش زندگی میکند و به مدرسه میرود و به پدرش در انجام کارهای معیشتی کمک می کند. ساخته ۱۳۵۲ و به سفارش وزارت فرهنگ و هنر وقت بود که البته نسخه ی سفارشی وزارت فرهنگ با فیلم های ساخته شده توسط شهید ثالث بسیار فرق می کند.

وقتی با فیلم یک اتفاق ساده از شهید ثالث مواجه می شویم،  در نگاه کلی ساده بینی و ساده نگری کلی فضا و شخصیت ها در همان نگاه اول مخاطب را وارد دنیای ساده  زندگی افراد می کند و بی تکلف، خود مخاطب هم به بخشی از فیلم تبدیل می شود.

" سینمای ساکت" شهید ثالث توأم با شخصیت پردازی های ساده که در برخی از نقاط فیلم با اضافه کردن جزئیات اثر خودش را به عنوان صورتی از شخصیت زندگی می‌گذارد از روند بسیار آرامی برخوردار است، اما ممکن است این روند بسیار آرام مخاطب را تا حدی خسته کند اما طریقه بیان مسائل طوریست که مخاطب حس می‌کند بعد از  صحنه ساده یک اتفاق مهم در فیلم می افتد.

در فیلم اتفاق های بسیار خاص و عجیبی نمی‌افتد آیا خبری از دیالوگ های مهم و سینمایی نیست، فیلم همان گونه که اسمش می گوید بیان گر یک اتفاق ساده است و این اتفاق تا لحظه نهایی فیلم در جریان است و          سکته ایی در فیلم ایجاد نمی کند.

یکی از نکات مهم در فیلمبرداری این اثر که سرعت بسیار کندی در به تصویر کشیدن اتفاق‌ها دارد، جریان حرکتی فیلم است، با اینکه فیلم آرام است،اما دوربین حرکت می کند و در جریان است و چشم و ذهن مخاطب را به همین ترتیب در فضا ها و صحنه های فیلم می‌کِشد و همین سبب همزاد پنداری مخاطب در کار می شود.

در سینمای شهید ثالث باید خود را به جریان فیلم داد و در داستان زندگی  مخاطبانش زیست تا شاید بتوان گوشه ای از زندگی خودش را در آن بیابد، ساده و بی آلایش. در سینمای شهید ثالث با نماهای استوار و محکم که دارای بستر حقیقی و واقعی که برگرفته از زندگی های تلخ و سرد انسانیست و شاهد اندوهی هستیم برای وضعیت انسان امروزی. انسانی که کمتر از او در جلوی دوربین یاد می شود و با سکوتی که در فیلم همراه آن هستیم شاهد تصویری روایت گر از زندگی اقشار کمتر دیده شده جامعه بویسله نا بازیگرانی که خود  جزء همان دسته هستند می شویم.

نقد فیلم ناخدا خورشید

به قلم راستین خواجوی نوری

فیلم ناخدا خورشید ساخته ناصر تقوایی بر اساس اقتباس و بازنویسی وی از رمان "داشته ها و نداشته ها" ارنست همینگوی است که روایت گر داستان زندگی ناخدایی با یک دست در منطقه ای در جنوب کشور است که تبعید شدگان سیاسی هم در آنجا حضور دارند. این فیلم با حضور علی نصیریان، داریوش مهرجوی و فتحعلی اویسی در سال 1365 ساخته شد و بیانگر عقیده ها و احساسات افراد و نوع دیدن آن ها نسبت به مسائل و تأثیر معیشت اجتماعی آن ها بر این موضوع است.

فیلم ناخدا خورشید، از زمان آغاز فیلم تا پایان، به مسابه یک کلاس سینمایی برای مخاطب صورت میگیرد. از فیلم برداری فیلم که در همان ابتدا با ایجاد میدان دیدی درست برای مخاطب و بدون ایجاد دیالوگ خاصی حس کاراکتر ها را به مخاطب می ساند تا نور پردازی های بسیار خوبی که زوایای پنهان شخصیتی هر فرد را نمایان  می کند و باعث درک حس راحت تر مخاطب نسبت به فیلم می شود. از نکات مثبت دیگر فیلم برداری ناخدا خورشی می توان به استفاده درست از کلوزآپ برای دقیق تر کردن فضا و شخصیت پردازی بهتر می توان اشاره کرد که این امر در کنار بازی های خوب و قوی بازیگران اثری پخته و خوش ساخت را پدید می آورد. از دیگر نکات مثبت فیلم که نقش بسیار مهمی در بهبود خلق اثر دارد می توان به فیلم نامه اقتباسی  بسیار قوی فیلم که برگرفته از داستان "داشته ها و نداشته ها" همینگوی است اشاره کرد؛ به نحوی کارگردان با شکل دادن درست به شخصیت ها و درک از وضعیت های روحی افراد در داستان، به همراه پرداخت محکم تصویری، موفق به خلق نسبت های حسی درست میان شخصیت ها و خط روایی قوی شده است که مخاطب را تا انتهای فیلم        می کِشد و در این راه تدوین های بسیار خوب به همراه پرداخت درست صحنه های اکشن با رعایت میزان سن مناسب و بازی های بدن خوب بسیار به خلق یک اثر موفق سینمایی کمک می کند. در کنار همه ی این ها صداگذاری و دوبله فیلم یکی از شاخصه های مهم کار است که به صورت دهی بهتر شخصیت ها کمک می کند و شات های تأثیر گذار با نگاهی جالب نقطه های زیبا و خلاقانه ایی را در ذهن مخاطب بوجود می آورد.

در نگاه کلّی ناخدا خورشید یک اثر سینمایی کاملا موفق چه از نظر فنی و چه از نظرفکریست و می تواند فیلم خوبی برای ایجاد فرصت های فکری و فنی برای بیننده اش باشد.